Aslında Hatsuhinode tüm yeni yılı karşılama hazırlıkları ve etkinlikleri içinde sadece bir tanesi. Genel olarak Geleneksel Japon Yeni Yılı Karşılama Etkinlikleri demek daha doğru olur. Japonlar eskiden (şu an için Christmas hakim olsa da yeni yıl kavramına Japonya’da ve tüm dünyada genellikle) yeni yılı nasıl karşılarmış öğrenelim, güzel olur diye düşündüm.
Yeni Yılı Kutlama Günü
Yeni yıl şu an bilindiği gibi Japonya’da da her yıl 1 Ocak’ta kutlanılıyor. Bu Meiji Devrimi’nden 5 yıl sonra 1873’ten beridir böyle. Bu tarihten önce Japonya Çin takvimine göre, ilkbaharın başlangıcında kutluyordu yeni yılı. Bu Çin, Kore ve Vietnam gibi ülkelerde de böyleydi. Fakat Meiji Devrimi’yle beraber başlayan batılılaşma sürecinde Katolik Gregoryan takvimine geçildi. Böylece modern Japonya’da resmi yeni yıl tarihi 1 Ocak oldu.
Yeni yıl sofrası
Yeni yılda, yeni yıla özel osechi-ryori (御節料�?�) ya da kısaca osechi denilen yemekler hazırlanırdı. Popüler bir çorba olan ozoni (�?�雑煮) , balıklı pastalar (蒲鉾 kamaboko) , kestaneli tatlı patates lapası (栗�??ん�?�ん kurikinton) , özel bir bitki kökünün kaynatılmasıyla yapılan bir yemek olan kinpira gobo (金平牛蒡) ve soya fasulyesinden yapılan kuromame (黒豆) gibi çeşitli ve zengin bir menü yapılırdı. Osechi yemekleri genelde yılbaşı dışında pişirilmezdi. Yılbaşı vakti büyük bir sevinç ve özenle hazırlanırdı. Yeni yılın 7. gününde yani 7 Ocak’ta hazırlanan özel bir çorba daha vardı. Nanakusa-gayu (七�?�粥) denilen bu çorba 7 çeşit bitki ve pirinçle yapılırdı. Yeni yılın 7. gününe de jinjitsu (人日) deniyordu.
Yeni Yıl Tebrik Kartları
Aralık sonu ve Ocak başları Japon Postası için yoğun zamanlardı. Çünkü insanlar birbirine nengajo (年賀状) denilen posta kartlarından yolluyordu. Japonlar nengajolarını 1 Ocak’a yetişecek şekilde gönderirlerdi. Bu yüzden de Aralık’ın ortasından itibaren postanelere vermeye başlarlardı. Eğer o yıl içinde aileden birileri ölmüşse nengajo gönderilmezdi. Bunun yerine gösterişsiz bir posta kartı atılırdı. Ölüye saygı göstermek için sevinçli ve neşeli bir üslupla hazırlanıp yazılmazdı bu posta kartları. Nengajolar birçok yerden temin edilebilirdi. İstasyonlarda önceden yazılmış kartlar mevcuttu. Çin burcu işaretleri bu kartların tasarımlarında sıklıkla kullanılırdı. Çin burcu 12 yıllık bir döngüden oluşur. Her yılı bir hayvan temsil eder. Bunlar fare , inek , kaplan , tavşan , ejderha , yılan , at , koyun , maymun , horoz , köpek ve domuzdur. 2006 yılı köpek yılına denk geliyordu ; 2007 ise domuz yılıydı ve 2008 yılı fare yılı oluyor. 2006 yılı için hazırlanan posta kartlarında çizgi film karakteri olan Snoopy isimli köpek çok popülerdi.
Genelde kullanılan nengajo dilekleri şunlardı :
– Kotoshi mo yoroshiku o-negai shimasu (今年もよ��?�?��??�?�願�?��?��?��?�) –> Umarım bu yıl da senin için güzel olur.
– Shinnen akemashite o-medet�? gozaimasu (新年)�?��?��?��?��?��?���?�?��?��?��?��?��?��?��?�) –> Yeni yılın ilk ışıklarında sana mutluluklar..
– Kinga shinnen (謹賀新年) –> Mutlu yeni yıllar..
Otoshidama
Yeni yılın ilk günü Japonlar çocuklara otoshidama (�?�年玉) denilen kese içerisinde para verirlerdi. Bu gelenek Çin’den alınan bir gelenektir. Bizdeki bayram harçlıklarına benziyor bu. Otoshidamalar , otoshidama-bukuro (�?�年玉袋) denilen keselerin içinde veriliyordu. Çocuklar hem mutlu oluyordu hem de kendilerini önemli hissediyorlardı.
Haiku ve Renga : Yeni yılın şiirsel boyutu
Bir başka yeni yıl geleneği de Japon şiirlerinden bir bölüm olan haiku ve rengayı kapsar. Haikuyu diğer haikulardan ayıran ise içerisinde kigonun ( mevsim kavramları ) kullanılmasıydı. Burada haiku yeni yılın ilklerini kutlar. Bu ilk güneş (hatsuhi) ya da ilk gündoğumu , ilk gülümseme (waraizome – yeni yıla gülümsemeyle başlamak iyi bir işaret kabul edilirdi) ve ilk rüya (hatsuyume) olabilirdi. Nengajodaysa haiku ilk mektup (hatsudayori – ilk mektuplaşma anlamına gelir) , ilk kaligrafi (kakizome) ve ilk fırçalamayı (fude hajime) belirtir.
Yeni Yıl Oyunları
Yeni yılda birçok yeni yıl oyunu oynanırdı. Bunlar hanetsuki , takoage (uçurtma uçurmak) , koma , sugoroku , fukuwarai gibi oyunlardı.
İlk’lerin Önemi : Hatsusinode, Hatsum�?de…
Japonya’da yeni yıl kutlamalarında yılın ‘ilk’lerine dikkat edilirdi. Bu eski gelenek Hatsuhinode (��?日�?�出) ile yani yılın ilk ışıklarıyla başlardı. Yeni yılın ilk gündoğumundan önce insanlar yeni yılın ilk ışıklarını görebilmek için sahillere gider veya dağlara tırmanırdı. Yeni yılın ilk tapınak ziyaretine ise Hatsum�?de (��?詣) denir. Yeni yılın ilk günü gece yarısından sonra ve gün içerisinde birçok insan tapınakları ziyaret ederdi. O gün hava güzelse gene birçok insan kimonolarını giyerdi. Göze çarpan diğer ‘ilk’lerse şunlardı : shigoto-hajime (仕事始��? – yeni yılın ilk işi) ve keiko-hajime (稽�?�始��? – yeni yılın ilk eğitimi)
Tüm bunlar bence Christmas özentiliği ve ‘kusana kadar içme’ şeklini alan yeni yıl eğlencelerinden çok daha güzel ve eğlenceli…
