Japonya seferinden dönerken 550 gemiciyle birlikte batan Ertuğrul Fırkateyni’nden çıkarılan 4 parça eser, Bodrum Sualtı Arkeoloji Enstitüsü’ne getirildi.
Bodrum Sualtı Arkeoloji Enstitüsü Başkanı Tufan Turanlı, Japonya’nın Oshima Adası açıklarında batan Ertuğrul Fırkateyni’nden çıkarılan 4 parça eserin, konservasyon (koruma) ve restorasyon çalışmaları için enstitüye getirildiğini bildirdi.
Tufan Turanlı, Japonya’nın Oshima Adası açıklarında batan Ertuğrul Fırkateyni’nin su yüzüne çıkarılması amacıyla 2007 yılında başlatılan “Ertuğrul Fırkateyni-Japonya’da Bir Türk Gemisi” adlı projenin sürdürüldüğünü söyledi.
Proje ile Ertuğrul Fırkateyni’nin batığının tespiti, bulunabilen kalıntıların su üstüne çıkarılması, şehit ve gazi denizcilerin hatıralarının canlandırılmasının hedeflendiğini ifade eden Turanlı, “Geçen yıl yapılan çalışmalarda geminin yeri tespit edildi. 9 Ocak-16 Şubat 2008’de yapılacak çalışmada Ertuğrul Fırkateyni’ne ait bazı kalıntılar çıkarılacak, sergiye yönelik konservasyon ve restorasyon çalışmaları başlatılacak” diye konuştu.
Ertuğrul Fırkateyni Kazı Projesi’nin temel amaçlarından birinin, tarihteki Ertuğrul faciasına ilgiyi canlandırmak, şehit ve gazi gemicileri anmak ve Osmanlı gemisinin anılarını Türk ve Japon halklarında yaşatmak olduğunu kaydeden Turanlı, şunları söyledi:
“Acı bir olayla temelleri atılmış Türk-Japon dostluğu, Ertuğrul’un hatırasıyla canlanacak. Amaçlardan diğeri de dönemin Osmanlı gemiciliğine ışık tutmaktır. Tüm bu amaçlar doğrultusunda yapılacak araştırmalar, halkın ilgisini çekecek kitaplar ve belgesel filmlerle desteklenecek.
Gemi, Japonya’nın Kushimoto eyaletine bağlı Oshima Adası’nın doğu ucundaki kayalıkların açıklarında yatmaktadır. 2007 yılının Ocak ayında gemi kalıntılarının yerlerinin tespitiyle başlayan proje 2008 yılında kalıntıların çıkarılmasıyla devam edecek. 2008 yılında kalıntıların çıkarılmasıyla başlatılacak konservasyon ve restorasyon çalışmaları, 2009 yılında da devam edecek. 2010 yılında tamamlanacak restorasyon çalışmalarının ardından çıkarılan eserler başta Japonya’daki Türk Müzesi olmak üzere, çeşitli gezici sergiler aracılığıyla Türkiye’de ve Japonya’da farklı müzelerde sergilenmek amacıyla teşhire hazır hale
getirilecek.”
“4 ESER BODRUM’A GETİRİLDİ”
5-27 Ocak 2007 tarihlerinde yapılan ilk araştırmada kalıntıların yerinin tespit edildiğini hatırlatan Turanlı, şunları kaydetti:
“Ertuğrul’un kalıntılarının yerlerinin belirlenip deniz tabanının haritasının çıkarılmasının ardından 2008 yılı için kazı planı hazırlandı. Batığın sığ bir konumda bulunması, yapılacak kazı için büyük bir avantaj. 2007 yılında yapılan çalışmalarda 10 buluntu çıkarılmış, bunlardan 6’sı Kushimoto’daki Türk Müzesi’ne bırakılmış, 4’ü ise konservasyon çalışmaları için Bodrum Sualtı Arkeoloji Enstitüsüne getirildi. Bodrum’a getirilen eserler; bir süngüye ait parça, fener, kapı menteşesi, bir makaraya ait ahşap ile bronz karışımı bir parçadan oluşuyor.”
Bu yıl 9 Ocakta yola çıkacak ekibin 13 Ocak ile 13 Şubat arasında bir yıl önceki araştırmada tespit edilmiş olan Ertuğrul kalıntıları üzerinde kazı çalışmaları yapacağına işaret eden Turanlı, şunları söyledi:
“Bu yıl yapılacak çalışmaların bir bölümüne Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen de katılacak. Bu, devletin bize sağlayacağı destek açısından önemli bir gelişme. Geminin 16 Eylül 1890 tarihinde fırtınaya yakalanarak Oshima Adası önündeki kayalara çarparak parçalandığı ve dağıldığı bilinen bir gerçek. Ayrıca, kazayı takiben Japon dalgıçlar tarafından gerçekleştirilen kurtarma çalışmalarında geminin birçok top ve silahları çıkarılarak İstanbul’a gönderilmiş. Dolayısıyla geminin gövdesinden su altında büyük parçalar kalmamış ancak su altında geçen yıl yapılan çalışmalarda birçok alanlarda manyetik sinyaller tespit edilmiş. Bu
sinyallerin gemi kalıntılarından geldiği düşünülüyor.”
Turanlı, su altından çıkarılan arkeolojik buluntuların, deniz suyundan tuzu emmiş oldukları için özel bakıma gerek olduğunu ifade etti.
KAYALAR HAVA BALONUYLA KALDIRILACAK
2 Türk, 2 Japon ve 1 İspanyol’dan oluşan Ertuğrul ekibinin su altı grubu, kazı çalışmaları için Ertuğrul’un çarptığı tahmin edilen ve en yoğun kalıntılara rastlanan büyük kayanın kuzeyine odaklanacak.
Çalışmalar kapsamında, geminin kalıntılarının su altında rölyefi de çıkarılacak. Eserler belirlendikçe arkeolog Berta Lledo idaresindeki ekipler tarafından yörenin ve kalıntıların detaylı planları çıkarılacak.
Yıllarca burada esen tayfunların batık kalıntılarının üzerine düşürdüğü, bazılarının 9 ton ağırlığa kadar çıktığı ve ortalama 1 ton ağırlığındaki kayalar, hava balonları yardımıyla yerlerinden oynatılıp altlarında kazı çalışması yapılacak.
ERTUĞRUL FIRKATEYNİ
Ertuğrul Fırkateyni, 1854 yılında Kırım Savaşı sırasında Taşkızak Tersanesi’ne sipariş edildi. 1864 yılında hizmete giren gemi, aynı yıl makine ve kazan montajıyla toplarının çeşitlendirilmesi ve modernizasyonu için İngiltere’ye götürüldü.
Japonya seferi sırasında 25 yaşında olan Ertuğrul, Japonya gezisi için seçilmesinden takriben 1 yıl evvel onarım yapıldı ve testlerden geçirildi. Özellikle ahşap kısımları yenilenmiş, makine ve kazanlarının altına isabet eden kısımlara dokunulmadığı belirtiliyor.
Ertuğrul Fırkateyni, 1890 yılında II. Abdülhamit tarafından iyi niyet göstergesi olarak Japonya’ya gönderildi. 630 denizcisiyle 11 ay süren bir seferin ardından Japonya’ya varan Ertuğrul Fırkateyni, burada İmparator Meici tarafından karşılandı.
Zorluklarla tamamladıkları bu önemli görevden sonra denizciler, tayfun mevsimi olduğu halde dönüş yolculuğuna çıktı fakat tayfundan kurtulamayan Ertuğrul, Japonya’nın güneyinde Oshima Adası açıklarında kayalıklara çarparak parçalandı ve Osman Paşa’nın da aralarında bulunduğu yaklaşık 550 gemici şehit oldu.
Oshima köylüleri, 69 denizcinin kurtarılmasında ve şehitlerin defnedilmesinde büyük emek verdi. Görevinden çok batışıyla iki halkı yakınlaştıran Ertuğrul Fırkateyni, bugün Türk ve Japon halklarını yakınlaştıracak yeni bir projenin çıkış noktasını oluşturuyor.
